- MUNICIPIUM
- MUNICIPIUMLatinis quid sit, et quid a Colonia differat. et quid sint Municipes, quaeve vocabuli huius ratio ac proprietas, integro c. 13. l. 16. exponit A. Gellius, ubi inter alia docet, non meliore conditione fuisse Colonias, ut vulgo creditum, quam municipia; quo de errore D. Hadrianus in oratione, quam de Italicensibus in Senatu habuit, peritissime disseruerit: mirari se ostendens, quod et ipsi Italicenses et quaedam item alia Municipia antiqua, quum suis moribus legibusque uti possent, in ius Coloniarum mutari gestvuerint: cum contra Praenestini maximô opere a Tiberio Imperatore petierint, ut ex Colonia in Municipii statum redigerentur. Pergit dein, Municipes ergo sunt cives Romani ex Municipiis, legibus suis et suô iure utentes, muneris tantum cum Populo Romano honorarii participes, a quo munere capessendo appellari, videntur, nullis aliis necessitatibus neque ullâ Populi Rom. lege adstricti, ni populus eorum fundus factus est. I. e. nisi tota civita iuri Quiritium se subiecisset, ac secundum id se victuram in posterum recepisset, ut phrasin hanc explicat Cicer. pro Corn. Balbo. Addit Gellius, Primos autem Municipes sine suffragii iure Caerites esse factos accepimus: concessumque illis, ut Civitatis Romanae honorem quidem caperent, sed negotiis tamen atque oneribus vacarent. Subnectit tandem, Sed Coloniarum alia necessitudo est: non enim veniunt extrinsecus in Civitatem, nec suis radicibus nituntur (uti municipia): sed ex civitate quasi propagatae sunt, et iura institutaque omnia populi Romani non sui arbitrii, habent etc. Paulus aliter Festus, e cuius verbis constat, Municipes non semper eôdem modô acceptos esse: Illud interim constat, Municipes ex eo nominatos, quod ius adepti essent cum Populo Romano munere capiendi. Unde et Ulpianus, Municipes proprie dictos ait, qui in civitatem Romanam accepti, munerum participes fierent. Munera vero nil aliud sunt, quam officiorum civilium iura. Municipes itaque fuêre homines iuris civium Romanorum participes, et Municipiam, oppidum iure civium Romanor. donatum. Coeterum non eiusdem semper iuris Municipes fuêre: Nam primis temporibus civitas aliis cum suffragio, aliis vero sine suffragii iure data fuit; quorum illi Romanis vivebant legibus, ac ius habebant Romae petendi Magistratum, isti suis viventes legibus, ad dignitates non admittebantur; quod enim Muneris honorarii participes facti dicuntur, nil aliud erat, quam quod honoris causâ in civitatem Romanam recepti, cives Romani dicebantur, et in Legione, tamquam tales, non in auxiliis, ut socii, militabant. Vide Iac. Oiselium ICtum Notis in A Gellium locô supra laudatô: Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 10. c. 22. etc. Fuêre autem Municipia Romana quaedam in Italia; quaedam extra Italiam, de quibus infra. Hinc Municipalis Vita, apud Martialem, l. 4. Epigr. 66.Egisti vitam semper, Line, municipalem,Quâ nihil omnino vilius esse potest etc.H. e. frugalis, utpoterustica, quam degunt in Municipiis. Irridet enim hôc Epigrammate Poeta Linum quendam, qui ingens patrimonium dilapidaverat eô victu et cultu, quô alius potuisset id multum augere: docetque illum rem fecisse dissimilem; Nam parce vivendo, (quô modô alii ditescunt) illum contra pauperrimum ex divite factum esse, Ramiresius ad l. MUNICIPIA ROMANA IN ITALIA. † SIGNUM EST, INTERIISSE, EX FERRAR. Acerrae, in Campania, Livio, l. 23. c. 17. Aletrium, in Latio, ex veter. inscr. Allifa, in Samnio, ex veter. inscr. Ameria, in Umbria, Ciceroni, pro Rosc. Anagnia, in Latio, Livio, l. 9. c. 41. et Ciceron. l. 16. Attic. Ep. 8. Aquinum, in Latio, iisdem. Liv. l. 26. c. 9. Cicer. 2. Phil. c. 41. Aretium, in Hetruria, vetus inscript. Aricia, in Latio, Livio, l. 42. c. 63. Velleio, l. 1. c. 14. Festo etc.Arpinum, in Latio, Livio l. 9. c. 44. Ciceroni, l. 2. Attic. Ep. 11. Asculum, in Piceno, Cicer. vin Bruto c. 46. Assisium, in Umbria, ex veter. inser. † Atella, in Campania, ex veter. inscr. Blera, in Hetruria, ex veter. in script. Bononia, in Gallia Togata, ex Festo. Bovillae, in Latio, ex Cicer. l. 5. Attic. Ep. 13. Caere, in Hetruria, ex veter. inscr. et Gellio. l. 16. c. 13. Calenum, in Campania, Ciceroni, 2. Agrar. c. 31. Capena, in Hetruria, ex veter. inscr. Capua, in Campania, ex veter. inser. † Casinum, in Samnio, ex veter, inscr. † Casventum, in Umbria, ex veter. inscr. Clusium, in Hetruria ex veter. inser. Cora, in Latio, ex veter. inscr. † Cumae, in Campania, Livio l. 25. c. 7. et ex veter. inscr. Eporedia, in Salassis, ex Tacito, l. 1. Histor. c. 70. Ferentinum, in Latio, Livio, l. 25. c. 9. Forentum, in Latio, Plinio, l. 3. c. 5. † Formiae, in Latio novo, Livio, l. 35. c. 21. † Forum Flaminii, in Umbria, ex veter. inscr. Forum Sempronii, in Umbris, ex veter. inscr. Fundi, in Latio, Livio. † Gabii, in Latio, Ciceroni. Hispellum, in Umbris, ex veter. inscr. Hydruntum, in Salentinis, ex veter. inscr. Interamna, in Latio, ex veter. inscr. † Lanuvium, in Latio, Livio l. 21. c. 62. Cicer. 2. Agrar. c. 25. Larinum, in Frentanis, Ciceroni, pro Cluent. c. 63. Lavici, in Latio, Cicernoi, 2. Agrar. c. 35. Luca, in Hetruria, Festo. Mediolanum, in Insubria, Tacito, l. 1. Histor. c. 70. Mevania, in Umbria, vetus inscr. † Mevoniola. ibidem. † Nahattes, in Umbria, vetus inscr. Nepet, in Hetruria, Festo. Nola, in Campania, Festo. † Nomentum, Sabinis, Livio, l. 4. c. 22. Movaria, in Insubria, Tacito, l. 1. Histor. c. 70. † Numana, in Piceno, ex veter. inscr. Ocriculum, in Umbria, ex veter. inser. † Pedum, in Latio, Livio, l. 2. c. 39. Pisae, in Hetruria, Festo. Placentia, in Gallia Togata Festo. Praeneste, in Latio, Festo. Privernum, in Latio, Livio l. 7. c. 16. et veter. inser. Rhegium, in Brutiis, vetus inscr. Saepinum, in Samnio, vetus inscr. Sarsina, in Aemilia, vetus inscr. † Scaptia, in Latio, Plinio, l. 3. c. 4. Segusium, in Taurinis, ex veter. inscr. † Sinuessa, in Campania, ex veter. inscr. Suessa, in Campania, similiter. † Suessula, in Campania, itidem. Surrentum, in Picentibus, ex veter. inscr. Sutrium, in Hetruria, Festo. † Tarquinii, in Thuscia, Ciceroni, l. 2. Divinat. Tibur, in Latio, Festo. Tifernum, in Umbria, ex veter inscr. † Trebula, in Latio, Livio, l. 10. c. 1. † Tusculum, in Latio, Sexto Pompeio, Livio l. 3. c. 18. Vercellae, in Insubria, Tacito l. 1. Histor. c. 70. † Vindinum, in Umbria, ex veter. inscr. Urbinum, in Umbria, ex veter. inscr. MUNICIPIORUM ALIQUOT ITALIAE, APUD VETERES ALIUS CATALOGUS. Acerrae, Campaniae. Aletrium, Latii. Allifa, Samnii. Ameria, Umbriae. Anagnia, Latii. Aretium, Hetruriae. Aricia, Latii. Arpinum, Latii. Asculum, Piceni. Assisium, Umbriae. † Atella, Campaniae. Blera, Hetruriae. Caere, Hetruriae. Capena, Hetruriae. † Cassinum, Samnii. Clusium, Hetruriae. † Cora, Latii. † Cumae, Campaniae. Eporedia, Galliae Subalpinae. † Formiae, Latii novi. † Forum Flaminii, Umbriae. Forum Sempronii, Umbriae. Fundi, Latii novi. † Gabii, Latii. Hispellum, Umbriae. Hydruntum, Salentinorum. Interamna, Umbriae, vel Latii. Labici, Latii. † Lanuvium, Latii. Larinum, Apuliae. † Maecia, Latii. Mediolanum, Insubriae. Mevania, Umbriae. Nepet, Hetruriae. Nola, Campaniae. † Nomentum, Sabinorum. Novaria, Insubriae. † Numana, Piceni. † Pedum, Latii. Privernum, Latii. Rhegium, Brutiorum. Saepinum, Samnii. † Scaptia, Latii. Segusium, Galliae Subalpinae. Suessa, Campaniae. † Suessula, Campaniae. Surrentum Picentinorum. Tifernum, Umbriae. † Trebula, Latii. † Tusculum, Latii. Vercellae, Insubriae, in confinio Galliae Sabalpinae. Urbinum Umbriae. Et quia eaedem aliquando Urbes Coloniae fuêre, et Municipia et Praefecturae; conditionemque alias mutârunt, ut ex Praefecturis Coloniae, vel Municipia; vel ex Coloniis Municipia factae sint: seriem Municipiorum, quae Praefecturae fuêre, subiungam.MUNICIPIA, QUAE PRAEFECTURAE ROMANAE, IN ITALIA, FUERE. Acerrae in Campania, Sexto Pompeio. Alliphae, in Samnio. Anagnia, in Latio. Arpinum, in Latio. † Atella, in Campania. Atina, in Latio, Ciceroni, pro Planceo c. 12. Caere, in Thuscia. † Calatia, in Campania. Calenum, ibidem, Ciceroni. 2. Agrar. c. 31. Capua, ibidem. Casilinum, ibidem. † Casinum, ibidem, Ciceroni loc. cit. Cora, in Latio, Ciceroni, Stra. boni. † Cossa, in Thuscia, Ciceroni. † Cumae, in Campania. † Formiae, in Latio novo. Frusino, in Latio. Fundi, in Latio. † Linternum, in Campania. Neapolis, ibidem, Ciceroni, 2, Agrar. c. 31. Nursia, in Umbria. Placentia, in Aemilia, Ciceroni, in Pison c. 1. Praeneste, in Latio, Ciceroni, pro Planco c. 26. Puteoli, in Campania. Reate, in Sabinis, Ciceroni, l. 2. de Nat. Deor. c. 2. † Saturnia, in Tuscia. Sora, in Latio, Ciceroni, pro Planco. Suessa, in Campania, Ciceroni, 3 Philipp. c. 4. † Suessula, ibidem. Tibur, in Latio, Ciceroni, 6. Philipp. c. 4. Venafrum, in Samnio. Vulturnum in Campania etc. Municipia extra Italiam plurima fuêre, quae Colonias numerô superabant. Quaenam autem dictae fuerint Praefecturae olim apud Roman. Vide in voce Praefectura.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.